سنگهاى تریاس پایینى – میانى البرز، ردیفهاى کربناتى آهکى – دولومیتى به نام « سازند الیکا » هستند که بُرش الگوى آن را کلاوس (1964) در دره نور، و در 5 کیلومترى پایین دست روستاى الیکا، به ضخامت 295 متر، مطالعه و معرفى کرده است.
در محل بُرش الگو و سایر نقاط البرز، بخش پایینى سازند الیکا، ضخامتى متغیر از سنگآهکهاى نازکلایه و آهکهاى مارنى است که کمى مارن و یا میانلایههاى نازک دولومیت دارد. لایهبندى نازک، رنگ متمایل به خاکسترى روشن، فراوانى ساختهاى کرم مانند از ویژگىهاى بخش پایینى سازند الیکا است که شناسایى و تفکیک آن را از دولومیتهاى ضخیم لایه بخش بالایى فراهم مىسازد. فراوانترین سنگوارههاى بخش یاد شده دو کفهاىهاى نوع کلارایا، گاستروپودهاى کوچک و آثار کرم مانند هستند، مقدار ناچیزى جلبک، روزنهداران و به ندرت آمونیت، سنگوارههاى دیگر این بخشاند. فراوانى آثار کرم، ویژگى آشکارآهکهاى لایهلایه است. به همینرو در بیشتر جاها به بخش پایینى سازند الیکا، به طور غیر رسمى آهکهاى ورمیکوله Vermiculate limestone گفته مىشود. سنگوارههاى این بخش چندان بارز نیستند ولى باور همگان بر سن تریاس پیشین است.
بخش بالایى سازند الیکا، در همه جا، کربناتهاى دولومیتى – آهکى، ضخیم لایه، روشن رنگ و متراکم به ضخامتهاى متفـاوت (تا 1000 متر) اند.که سیماى برجسته و کوهساز دارند و به « دولومیتهاى الیکا » معروفاند. به جز سنگوارههاى میکروسکپى ناچیز، دولومیتهاى الیکا سنگواره شاخص ندارند ولى معرف سنگهاى تریاس میانى البرز هستند. با این وجود، در برخى نقاط البرز (شهمیرزاد)، لایههاى بازپسین دولومیت الیکا میکروفسیلهاى آشکوب کارنین (آغاز تریاس پسین) دارند.
در بعضى نقاط البرز به ویژه در نواحى ورسک، شهمیرزاد، تاقدیس آینه ورزان و 000 توالى کاملترى از ردیفهاى کربناتى تریاس وجود دارد. در اینگونه نواحى، جدا از دو بخش آهکى و دولومیتى، بخش سوم به سازند الیکا افزوده مىشود که شامل سنگآهکىهاى سفیدرنگ، ریزدانه و ستبرلایه است که به ویژه در نزدیک پل ورسک شاخص است و از همینرو، « بخش آهکى ورسک» نام دارد. سن آهک ورسک چندان روشن نیست. زانىتنى و همکاران (1973) در ناحیه آرو (خاور دماوند) روزنهدار Involutina را به سن نورین زیرین دانسته ولى سایر مطالعات دیرینهشناسى بیشتر معرف آشکوب کارنیناند.
سازند الیکا گسترش جغرافیایى وسیعى در آذربایجان، کبودرآهنگ، البرز مرکزى و البرز خاورى دارد. در این نواحى تغییرات سنگشناختى ناچیز است ولى ستبرا از 1000 متر در دره هراز، 295 متر در بُرش الگو و در بعضى نقاط چند ده متر متغیر است.
تحلیل حوضههاى رسوبى الیکا در چند برش جداگانه البرز مرکزى سبب شد تا جهانى (1379) بر این باور باشد که نهشتههاى سازند الیکا در حاشیه شمالى قاره سیمرى نهاده شده و شامل طیفى گسترده از رخسارهها است که در سه دسته رخساره کربناته وابسته به شرایط آرام، رخساره کربناته وابسته به شرایط توفانى و رخساره آوارى قابل گروهبندى است. همین بررسىها نشانگر آن است که بخش زیرین سازند الیکا در یک سکوى کربناته از نوع رَمپ همشیب، نهشتههاى آغازى بخش میانى سازند در یک سکوى رمپ گسترده (پلاتفرم اپىریک) گذاشته شده و به سوى بالا به حاشیهاى تبدیل شدهاند.
سازند الیکا را مىتوان با مجموعه دو سازند سُرخ شیل و شترى در ایران مرکزى و سازند خانهکت در زاگرس قابل قیاس دانست (شکل 5-2). ردیفهاى آغازین تریاس آقدریند (کپهداغ) یادآور سنگآهکهاى ورمیکوله است ولى بخش بیشتر ردیفهاى تریاس آقدربند ناهمسانى رخسارهاى چشمگیر با سازند الیکا دارند.
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.
<-PollName->
آمار
وب سایت:
